Kalbin Sırları ve Kalbin Acayip Halleri

Kendi döneminde öne çıkan şahsiyetler her dâim var olmuştur. Fakat bazı kimseler sadece kendi zamanlarında değil, vefatının üzerinden bin sene dahi geçse nasîhat etmeye ve insanlara faydalı olmaya devam etmektedir. İşte İmâm Gazzâlî (Rahimehullâh) hiç şüphesiz bunlardan birisidir.
İnsanın şerefi ve bütün yaratıklara kendisini üstün kılan fazileti, Allah’ın marifetini elde etmeye elverişli olan yapısından kaynaklanmaktadır. Dünyadaki şerefi, kemâli ve güzelliği bu marifet sayesinde olduğu gibi, âhirette de bu marifet onun hazırlığı ve kıymetlisi olacaktır.
İnsan marifetullâha, kalp dışında herhangi bir âzâsıyla hazırlanamaz. Zira Allâh’ı bilen, O’na yaklaştıran, Allâh için çalışan, O’nun uğrunda gayrette bulunan ve Allâh nezdindeki sırları keşfeden yalnızca kalptir. Diğer organlar ise kalbin hizmetçileri ve kalbin çalıştırdığı âletlerden ibarettir.
Eserde kalp, ruh, nefs ve akıl gibi kavramlar detaylıca ele alınır. Benzerlikleri ve farklılıkları çok güzel îzâh edilir. İnsanda bulunan öfke, şehvet, hırs, haset, çok yemek, süs ve gösteriş sevgisi, dünya mallarına düşkünlük, cimrilik ve acelecilik gibi hasletleri ele alınır ve İmâm Gazzâlî çok tesîrli bir şekilde nasîhatte bulunur.