Sultan Abdülhamit Devri Hatıraları ve Saray İdaresi

Örikağasızâde Hasan Sırrı Bey (1861-1933) II. Abdülhamid döneminde yetişen ve kırk yıla yakın devlet hizmetinde; mabeyn mütercimliği, Maarif Nezareti ve Rüsumat Emaneti mektupçuluğu, Darülmuallimîn ve Mekteb-i Hukuk’ta müderrislik görevlerinde bulunmuş, emekli olduğu 1920 yılına kadar Rüsumat genel müdürlüğü yapmış idareci ve eğitim adamlarımızdandır. Elinizdeki bu kitapta, Sırrı Bey’in iki tefrikada yer alan hatıraları toplanmıştır. Eski harflerle yazılmış hatıraları aynen Latin harflerine aktarılmış, özgün diline dokunulmamıştır. 1924 yılında Vakit gazetesinde “Sultan Abdülhamid-i Sânî devrine ait bazı hatıralar” başlığıyla yayınlanmış tefrika ile gene aynı gazetede Cumhuriyet’in ilanının birinci yıldönümü münasebetiyle başlamış, otuzuncu sayı boyunca yayımlanmış olan “Saray idaresinin içyüzü” üstbaşlıklı yazılarından oluşan eserde, neredeyse kronolojik olarak II. Abdülhamid dönemindeki bütün faaliyetlerini içerir. Rus Harbinin Erzurum’daki akisleriyle başlayan hatıralarda, Yıldız sarayı ve idarî faaliyetleri, hükümet daireleri, dönemin mektepleri, Ermeni meselesi ve Anadolu’nun ahvâli hakkında dikkate değer bilgi, gözlem ve yorumlarla; II. Abdülhamid ve dönemin öne çıkan ricâli ile gölgede kalmış kimi şahsiyetler, bu dönemindeki Saray idaresi ve teşkilatına dair bilgiler verilir. Yazar, bu yazılarında yer yer, II. Meşrutiyet dönemini de kapsayan hatıraları da dahil olarak, fikir ve hatıralarını karışık tarzda kaleme almıştır.