Ramazan Muslu

Emir Abdülkadir El Cezairi

Emir Abdülkadir b. Muhyiddin el-Cezâirî el-Hasenî, 19. yüzyılda yaşamış önemli bir komutan ve devlet adamı, bir sûfî ve mütefekkirdir. Fransızlara karşı cihad ve direniş hareketinin liderliğini üstlenmiş ve on beş yıl kadar süren mücâdele hayatında kırk kadar muhârebeye komuta etmiştir. Yine bu süreçte bağımsız bir devlet kurmuş, ancak gerekli iç ve dış desteği göremediği için daha fazla direnemeyip Fransızlara teslim olmak zorunda kalmıştır. Kâdirî bir ailede yetişmiş; daha gençlik yıllarından itibaren tasavvufî muhitlerde bulunmuş ve Kâdiriyye’nin dışında Nakşibendiyye, Mevleviyye ve Şâzeliyye gibi tarikatlara da intisâb edip icâzete nâil olmuştur. Tasavvufî düşüncenin hemen her meselesinde görüşlerini açıklamış, rûhî ve mânevî tecrübeleriyle meselelere ışık tutmaya çalışmıştır. Bir Ekberî temsilcisi olarak İbnü’l-Arabî’yi şerh edip yorumlamıştır. el-Mevâkıf adlı eseri, onun bu yönünü ortaya koyan önemli bir çalışmadır. Ona göre, tasavvuf yoluna sülûk etmeyen ve tasavvufî hakikatlere nüfûz ederek nefsini tanımayan bir kişinin gerçek ihlâsı elde etmesi mümkün değildir. O kişi isterse insanların en verâ sahibi, en zâhidi, en âbidi, insanlardan kaçma ve uzlete sığınma konusunda en dikkatlisi veya nefsin desîselerini ve ince kusurlarını araştırmada en hassas olanı olsun, Allah’ın rahmetiyle nefsini tanımadıkça gerçek ihlâsa eremez.

Anadoluda Tasavvuf Yolları

İslam medeniyetini anlamak için kuşkusuz İslamın müslüman hayatında ve tarihinde oluşturmuş olduğu etkiye bakmak gerekir. Bu etki kendisini ibadetlerde, kurumlarda, düşüncede ve manevi hayatta belirgin kılmıştır.İşte Armağan Kitaplar bu anlama faaliyetini gerçekleştirmek için yayınlanmaktadır. Tarih içerisinde yaşadığımız coğrafyada bazı tasavvuf yolları kendi usûl ve esasları çerçevesinde taliplerini manevî yönden eğiterek insan-ı kâmiller yetiştirmişlerdir. Özellikle Osmanlı döneminde Anadolu’da faaliyet gösterenlerden Kadirîlik, Rifâîlik, Bektaşîlik, Mevlevîlik, Nakşibendîlik, Halvetîlik ve Bayramîlik gibi tasavvuf yollarını ve kurucularını, tasavvufî düşüncelerini, yolun özelliklerini ve Anadolu’daki temsilcilerini görmekteyiz.