Yeniler

Bir Türkün Ruznamesi İngiliz Siyaseti Üzerine Yazılar

Bir Türkün Ruznamesi, Osmanlı son dönem kalem erbabından Çerkeşşeyhizade Halil Halid’in (1869-1931) Ruzname'si ile İngiliz ve Osmanlı siyasetine dair yine İngilizce neşrettiği üç kitapçık ve iki makalesinin Türkçede ilk kez yayınlanan çevirilerinden oluşuyor. Gerek Ruzname, gerekse diğer yazılar müellifin üslup sahibi bir yazar olmasının yanı sıra dönemin siyasi olaylarına nüfuz kabiliyetini göstermesi açısından da dikkat çekici unsurlar taşıyor. Halil Halid, ilmiye sınıfına ve tasavvuf çevrelerine mensup bir ailenin ferdi olarak çalkantılı bir gençlik döneminden sonra ailevi meseleler ve hürriyet taraftarlığı nedeniyle, 1894 yılında İngiltere’ye firar etmiş ve 1911 yılına kadar bu ülkede yaşamını sürdürmüştür. Ruzname'si, başlığının ifade ettiği gibi bir günlük olmaktan ziyade İngiltere'ye kaçışına kadarki hayatını anlattığı bir hatırat mahiyetindedir. Ruzname, İngiliz halkını Osmanlı toplumu hakkında bilgilendirici ve Osmanlı'ya karşı onlarda oluşan bazı önyargıları bertaraf etmeye yönelik kısmen savunmacı bir üslup taşır. Bununla birlikte yetişmesi, aile çevresi, günlük hayat ve eğitim müesseselerine ilişkin olarak da ilgiye değer bilgiler içerir. Bu kitabın ikinci kısmını oluşturan siyasi içerikli yazılar ise karşımıza çeşitli açılardan Ruzname'dekinden farklılaşmış bir Halil Halid portresi çıkarıyor. Ruzname'de zaman zaman hissiyatına mağlup olan yazar, kazandığı tecrübelere paralel olarak, dönemin siyasî olaylarına ve İngilizlerin emperyalist siyasetlerine objektif ve eleştirel bir yaklaşım sergiliyor.

Bir Şehir Kurmak Turgut Cansever'le Konuşmalar

Modern Türkiye kendine özgü ev tipini ve şehir biçimlenmesini oluşturabilmiş midir? Türk kamu idare sisteminin merkezi niteliği şehirleşme serüvenimizde ne gibi sorunlara yol açmıştır? Yeni şehirler hangi kriterler doğrultusunda kurulmalı, mükemmel işleyecek bir şehir modeli nasıl olmalı, şehirler nasıl yönetilmelidir? Halkın bu yönetime doğrudan katılımını sağlamak mümkün müdür? Turgut Cansever'in 1997-1998 yıllarında verdiği "Şehir Yönetim Düşüncesi" seminerlerinden hareketle hazırlanan Bir Şehir Kurmak'ta, Türkiye'de şehirleşme sürecinin meseleleri tartışılıyor, sorunların çözümüne dönük öneriler üzerinde duruluyor ve dahası yeni kurulacak şehirler için bir model ortaya konuyor. Turgut Cansever'in "Diyarbakır Suriçi Eylem Planı"nın taslak metni de ilk defa bu eserde gün yüzüne çıkıyor. Yaşadığımız şehir sanki bize ait değil, oturduğumuz ev yabancı birisinden ödünç alınmış gibi... Bu şehri kim düzenledi, bu evi kim inşa etti ve biz bu yabancı mekânlarda oturmak mecburiyetinde miyiz? Burada bir kimlik sorunuyla karşı karşıyayız. Turgut Cansever iki büyük kimlik kurgulaması yapıyor: Hıristiyan Avrupa’dan miras kalan modernist kimlik ve İslam medeniyeti kimliği. Medeniyet tasavvurunun en önemli görünür öğesi kuşkusuz şehirdir. Bize özgü şehir ve ev, bizim uzmanlarımız ve uygulayıcılarımız tarafından bize ait bir talep üzerine inşa edilecektir. Prof. Sadettin Ökten

Bir Osmanlı Arap Gazetecinin Anıları

Kürd Aliİ, Osmanlı’nın son döneminde Suriye’de Cemal Paşa’nın yakınında bulunmuş bir Arap gazeteci. Mesleği gereği siyasî olayları yakından izlemiş, dönemin aydınlarının sergiledikleri Osmanlıcılık, Arap milliyetçiliği, Batıcılık gibi akımlar arasındaki çelişkili tutumları bizzat yaşamış bir tanık. Harb-i Umumîden önce Fransız hariciye görevlilerinden birinin, çıkartmakta olduğum el-Muktebes gazetesinin, kendi politikalarına uygun yayın yapması durumunda karşılıksız bırakılmayacağını söylemesi üzerine ona şöyle dedim: “Türklerle aramızda dilden başka bir farkın olmadığını biliyorsunuzdur. Türklerle birlikteliğimiz Osmanlı dönemiyle başlamadı; Türkler bizimle Haçlı ordularına karşı omuz omuza çarpıştılar. Onların ve Kürtlerin sayesinde sizleri Ortaçağ’da topraklarımızdan kovduk. İttihatçılar farklı unsurları dışlayınca Araplar onlara karşı mücadele verdiler. Çünkü Araplar dillerinden ve milliyetlerinden vazgeçmek istemiyorlar. Tarihleriyle övünmekte, medeniyetlerini beğenmektedirler. Bizimle aynı ırk, medeniyet, dil ve dinden olmadığınız halde sizinle birlikte olmamızı nasıl istersiniz?” Fransız görevli teklifinde ısrar edince ona “Biz ancak Osmanlılarla birlikte oluruz” dedim. Bir gazeteci olarak Kürd Ali’nin hatıraları yakın tarihin satır aralarını ortaya çıkarırken kurgulanmış tarihin dışında bir perspektif sunuyor.

Bilge Yöneticinin Elkitabı

Bilge Yöneticinin El Kitabı İslâm siyaset düşüncesinin en meşhur simalarından biri olan Ebü’l-Hasen el-Mâverdî’nin İslâm medeniyetinin en merkezî kavramlarından birisi olan vezirlik üzerine geliştirdiği görüşleri ele almaktadır. Vezirlik konusunda İslâm tarihi boyunca en kapsamlı ve en yetkin değerlendirmeleri yapan âlimler arasında Maverdî ilk sırada yer alır. İslâm siyaset düşüncesinin önemli kavramlarından birisi olarak öne çıkan vezirlik hakkında onun yaptığı tasnif ve tahliller kendisinden sonraki literatürün yönünü belirlemiştir. Eserde vezirliğin nasıl bir görev olduğu, vezir olmak için gerekli şartların tespiti, vezirlerin sorumluluk ve görevlerinin neler olduğu, ne gibi haklarının bulunduğu ile vezirlik çeşitleri gibi konular ele alınmaktadır.

Beyrut Şehremininin Hatıraları

Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Batılı devletlerin siyasi ve iktisadi etkilerinin en yoğun hissedildiği yerlerin başında hiç kuşkusuz Lübnan gelir. Lübnan bu dönemlerde fikri ve siyasi açıdan son derece canlı bir merkez konumundadır. 1868-1938 yılları arasında yaşamış olan Selim Ali Selam, Beyrut şehreminiliği ve Osmanlı Meclis-i Mebusan azalığı yapmış bir siyasetçi, iş adamı ve entelektüeldir. Bir Arap aydını olarak Selim Ali Selam’ın mücadelesi ve düşünceleri, yaşadığı dönemde, özelde Lübnan, genelde Arap coğrafyasındaki yönelişler hakkında muhatabının ufkunu açmaktadır. Selim Ali Selam’ın bir Fransız yetkiliye söyledikleri şu sözler dönemin Lübnanlı Arap önderlerinin tavrını ve psikolojisini özetler mahiyettedir: “Ülkemizin gidişatı hakkındaki hakiki his ve düşüncelerimizi anlamanız bizim için önemlidir. Bizler adem-i merkeziyetçiliği ve elimizden alınmış olan haklarımızı talep ediyor olsak da, yüce halifemiz emiru’l-müminin hazretlerinin saltanatına sıkı sıkıya bağlıyızdır. Onun hâkimiyetinden ayrılmak ve sizin korumanızı talep ederek ülkemize gelmenizi istemek aklımızın ucundan bile geçmez…”

Beşerî Bilimler İslâm’ın Klasik Çağında ve Hıristiyan Batı’da

Ortaçağ Avrupası’nın iki ana düşünce hareketi olan skolastisizm ve hümanizmin temellerini İslâm’ın klasik çağında arayan ve iki medeniyet arasındaki kültürel alışverişin izlerini süren George Makdisi, Ortaçağ’da Yüksek Öğretim’de medrese-üniversite bağlantısını incelerken, daha sonra yazdığı Beşeri Bilimler’de ise İslâm’daki edeb ile Rönesans dönemi hümanizmi arasındaki irtibatı ele alıyor. Skolastisizm ve hümanizm İslâm âleminin doğusunda başlamış, Irak’tan batıya doğru Suriye, Mısır, Kuzey Afrika üzerinden İspanya ve Sicilya’ya ve oradan da Hıristiyan Batı’nın diğer kısımlarına yayılmıştır. Bu iki hareket Hıristiyan Batı’ya aşağı yukarı aynı zamanlarda, XI. yüzyılın ikinci yarısında ulaşmıştır. Makdisi’ye göre, mevcut deliller ağırlıklı olarak her iki hareketin İslam dünyasından Latin Batı’ya intikal ettiği yönündedir. Sözkonusu iki hareketin köklerini açıklamada, farklı bir cepheden bakan Makdisi’nin nazariyesi, Avrupa-merkezli modernist bakış açısına veya “Akdeniz ruhu” yaklaşımına nisbetle hakikate daha yakın duruyor. Bu eser, iki medeniyetin tarihî-kültürel köklerine ve aralarındaki kültürel ilişkiye ilgi duyan herkes için önem taşıyan tespitler ve yorumlar içermektedir.

Suverun Min Hayatüs Sahabe 2

Suver min Hayati's-Sahabe 2 صور من حياة الصحابة (2)ـ Abdurrahman Rafet Paşa - عبدالرحمن رأفت باشا Sayfa Sayısı: 588 Yayıncı: Darül Edebil İslami Baskı Yılı: 1431, 2018 Cilt Türü: Ciltli Kitap Ebadı: 17.00x24.00 cm. Yayın Yeri: Kahire

Behcetül Fetava

Hazırlayanlar: Süleyman Kaya, Betül Algın, Zeynep Trabzonlu, Asuman Erkan Ehil kimselerin fıkhî meselelere verdikleri cevaplardan oluşan fetvalar zaman zaman konu, müftü ya da kurum bazında derlenerek fetva mecmuaları vücuda getirilmiştir. Osmanlı dönemi sözkonusu olduğunda şeyhülislam fetvalarını içeren mecmuaların yanı sıra devletin muhtelif bölgelerinde görev yapan müftülere ait mecmualar da görülmektedir. Fetva mecmualarının, başta hukuk tarihi olmak üzere Osmanlı tarihi çalışmalarının hemen her alanında birinci el kaynak olarak önemli bir yeri olduğu aşikâr. Buna rağmen günümüzdeki akademik çalışmaların bu mecmualara gereken ilgiyi gösterdiğini söyleyemiyoruz. Bunun başlıca sebebi olarak tarihçilerin bu mecmuaların sistematiğine ve diline yabancı olmalarını zikredebiliriz. Dolayısıyla fetva mecmualarının geniş bir dizinle ve ilmî esaslara uygun biçimde yayınlanması bir ihtiyaç olarak tezahür etmektedir. Bu ihtiyacı gidermek amacıyla Lale Devri’nin meşhur şeyhülislamı Yenişehirli Abdullah Efendi’nin (v. 1156/1743) fetvalarını neşrediyoruz. Yenişehirli Abdullah Efendi’nin kendisi henüz görevdeyken bir araya getirilen fetvaları başka fetva mecmualarında da sıkça iktibas edilmiştir. 18. ve 19. yüzyıllarda en çok kullanılan mecmualardan olan Behcetü'l-fetâvâ Fetvahane tarafından muteber kabul edilen dört mecmuadan biriydi.

Suverun Min Hayatüs Sahabe 1

Suver min Hayatis-Sahabe 1 - صور من حياة الصحابة (1)ـ Abdurrahman Rafet Paşa - عبدالرحمن رأفت باشا Sayfa Sayısı: 572 Yayıncı: Darül Edebil İslami Baskı Yılı: 1418, 2020 Cilt Türü: Ciltli Kitap Ebadı: 17 x 24 Yayın Yeri: Kahire

Batı Gözüyle Tecdid

Tecdid, Müslümanların dinin aslî kaynaklarına sadık kalarak yenilenme ve kendiliklerini kaybetmeden güncele uyum sağlayabilme çabalarını ifade eder. İslâm tarihinin muhtelif dönemlerinde, özellikle de buhran anlarında yaşanan gelişmelere paralel olarak öne çıkan bu kavramın muhtevası, dönemlere ve kavramı kullanan kesimlerin yönelimlerine göre farklılık arz etmiştir. Modernizmin İslâm dünyasına girişinin hemen öncesi, tecdid arayışlarının en çok yoğunlaştığı dönemlerden birisi olmuştur. Bu dönemde Batı Afrika’dan Yemen’e, Güneydoğu Asya'dan Hint alt-kıtasına kadar birçok bölge, daha sonraları “tecdid hareketleri” olarak adlandırılacak ıslah arayışlarına sahne olmuştur. Batı Gözüyle Tecdid, tecdid olgusunun ve önde gelen tecdid hareketlerinin Batı akademyasında algılanış tarzlarını göstermeyi hedefleyen bir derlemedir. Tecdid hareketlerine dair muhtelif yönelimleri temsil edecek şekilde seçilen bu metinlerle söz konusu olgu ve hareketlerin “dışarı”dan nasıl görüldüğü ve değerlendirildiği ortaya konmak istenmiştir. Eser boyunca tecdid hareketlerinin kökeni, aralarındaki irtibatlar, tecdid önderlerinin ilmî ve fikrî yönelimleri, tecdidin modern Batı düşüncesinin öne çıkan kavramlarıyla mukayesesi gibi konular ele alınmaktadır. Bu derleme, İslâm dünyasının diğer bölgelerinde olduğu gibi ülkemizde de güncelliğini hiçbir zaman yitirmeyen tecdid ve ihyâ hareketleri hakkındaki tartışma ve çalışmalara yeni bir perspektif kazandıracaktır.

Nurul İzah Şehru Merakıl Felah Arapça

Ebü’l-İhlâs Hasen b. Ammâr b. Alî eş-Şürünbülâlî el-Vefâî el-Mısrî (ö. 1069/1659)’in Nûrü’l-îzâh ve necâtü’l-ervâh isimli eseri üzerine yazdığı “İmdâdü’l-fettâh” şerhinin ihtisarıdır. Nûrü’l-îzâh, tahâretle namaz ve oruç ibadetlerine dair olup müellifin önsözde kaydettiği üzere eserde mezhepte ehl-i tercih sayılan âlimlerin sahihliğini kesin bir şekilde belirttiği görüşler esas alınmıştır. Fıkha yeni başlayanların kolayca anlayabilecekleri bir üslûpla kaleme alınan bu özlü eserde hükümlerin dayandığı delillere ve diğer mezheplerin görüşlerine yer verilmemiştir. Üzerine “İmdâdü’l-fettâh” ismiyle bir şerh yazmıştır. İmdâdü’l-fettâh’ı ihtisar ederek “Merâkı’l-felâh” ismini vermiş ve sonuna zekât ve hac yer almadığından Şürünbülâlî bu konulara dair muhtasar bilgileri sonuna eklemiş, bazı çağdaş müellifler de Nûrü’l-îzâh’a yazdıkları şerhlere bu kısımları kapsayan ilâveler (tekmile) yapmışlardır.

Zübdetül Buhari Osmanlıca

Ana Meseleleriyle Kelâm ve Felsefe

Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1210) kelâm, felsefe, tefsir ve usûl-i fıkıh alanlarına dair çalışmalarıyla felsefî ve dinî ilimlere yeni bir yön vermiş ve bu nedenle “el-İmâm” olarak tanınmıştır. Bu çalışmada orijinal metniyle birlikte tercümesine yer verilen el-Muhassal Râzî’nin yaşadığı döneme nispetle önceki ve sonraki âlimlerin, filozofların ve kelâmcıların görüşlerinin özetini veren, başka bir ifadeyle kelâm ve felsefenin temel meselelerini karşılaştırmalı inceleyen bir eserdir. Râzî eserde farklı düşünce grupları tarafından ileri sürülen iddiaları gerekçelendirme ve açıklama güçleri ile tutarlılıkları açısından incelemekte ve böylece “tahkîk” denilen araştırma tarzının en güzel örneklerini vermektedir. el-Muhassal bu özellikleriyle İslam düşünce tarihinde vazgeçilemeyen “klasik” bir eser olmuş, üzerine birçok âlim tarafından şerh ve haşiyeler kaleme alınmış ve XII. yüzyıldan sonra yazılan kelâm ve felsefe kitaplarının meselelerini büyük ölçüde belirlemiştir. el-Muhassal klasik kelâm ve felsefenin temel meselelerini karşılaştırmalı olarak ele almakla birlikte İslam inancının ana meselelerini içermesi bakımından ayrıcalıklı bir öneme sahiptir. Eser, İslam düşüncesindeki bilgi, yöntem, varlık ve fizik dünya tartışmalarını bütünüyle içerdiği gibi Allah’ın zatı, sıfatları ve fiilleri ile nübüvvet, âhiret ve imâmet konularını da ele aldığı için okuyucu bu eserde İslam inancının ana ilkelerinin aklî ve naklî delillerle nasıl temellendirildiğini ayrıntılı bir şekilde görebilecektir.

Âmirî ve Felsefesi

Günümüzde İslâm felsefesi araştırmalarının yoğunluk noktasını Kindî, Fârâbî, İbn Sînâ ve İbn Rüşd gibi isimler oluşturmaya devam etse de bu felsefe geleneğinin mahiyetinin tam anlamıyla ortaya çıkabilmesi için bu gelenek içinde eser vermiş bütün isimlerin katkılarının gün yüzüne çıkartılması bir gerekliliktir. Bu çerçevede “gölgede kalmış” filozoflardan biri de Âmirî’dir (ö. 381/992). Kindî ekolünün bir temsilcisi olarak değerlendirilebilecek olan Âmirî’nin bütün eserleri günümüze gelmese de mevcut çalışmaları, ilerleyen süreçte İslâm felsefe geleneğini temsil edici nitelikte görülecek pek çok öğretinin izlerinin Âmirî’de bulunduğunu göstermektedir. O, bir yandan Aristotelesçi ve Yeni-Eflâtuncu yaklaşımları harmanlayan bir felsefî tutum sergilerken diğer yandan da başta irade hürriyeti olmak üzere kelâmî problemlerin felsefî çözümü noktasında yoğun mesai harcamış, sarih aklın hükümleriyle sahih dinin hükümlerinin birbirine zıt olamayacağı ilkesi etrafında uzlaştırmacı bir çaba ortaya koymuştur.

Âlimler ve Sultanlar Erken Modern Osmanlı İmparatorluğu’nda

Osmanlı İmparatorluğu’nda ulema sınıfının oluşumunu ve imparatorluk idaresiyle ilişkisinin dönüşümünü anlamak isteyen araştırmacılar için önemli bir kitap… Karen Barkey, University of California, Berkeley Abdurrahman Atçıl sultanın gücü ile ulemanın maharetini perçinleyen Osmanlı idari mekanizmasının oluşumunu özlü bir şekilde anlatıyor. […] âlim-bürokratları Osmanlı sisteminin en güçlü yönlerinden biri hâline getiren sosyo-politik düzenin özelliklerine odaklanarak şimdiye kadar bildiğimizi zannettiğimiz ama esasen varsayımlarımıza dayalı olarak hakkında konuştuğumuz olguları kesin ve tutarlı bir şekilde anlamamızı sağlıyor. Heather Ferguson, Claremont McKenna College Osmanlı siyasi teşebbüsünün başlangıcından imparatorluğun yeni bir dönüşümü tecrübe ettiği 1600’lere uzanan dönemde ulema sınıfının gelişimine odaklanan bu eser literatürde önemli bir boşluğu dolduruyor. M. Talha Çiçek, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Âlim-bürokratların tayinlerini ve farklı kariyer tariklerinin karşılıklı ilişkilerinin karmaşıklığını kapsamlı bir şekilde ele alan bu kitap lisansüstü öğrencilerinin okuma listesi için vazgeçilmez olacak. Cihan Yüksel Muslu, University of Houston Atçıl’ın kitabı bize ilmiye sınıfının devlet içindeki konumunu ve değişimini kolay izlenebilir bir çerçeve içinde anlatıyor. Naci Cem Öncel, Hürriyet Gazetesi

Ahlak-ı Alai

On altıncı yüzyıl Osmanlı dünyasının en velud müelliflerinin başında gelen Kınalızâde Ali Çelebi, özellikle başyapıtı olan Ahlâk-ı Alâ’î isimli eseri ile tanınmaktadır. Bir ahlak kitabı olan Ahlâk-ı Alâ’î ile Kınalızâde, bir yandan döneminin düşünce dünyasını tafsilatıyla resmederken öte yandan bireylerin kendileriyle, aileleriyle, içinde yaşadıkları toplumla ve devletle ilişkilerini ne şekilde kurmaları gerektiğine dair önemli bilgiler verir. Bu noktada özellikle aşırılıklara dikkat çekerek hem bireysel, hem de toplumsal hayatta bir orta yol arar. Üç ana bölümden oluşan eserin birinci bölümümde bireysel ahlak ele alınır ve erdemler ve bunun zıddı olan “rezilet’ler incelenir. İkinci bölüm “İlm-i Tedbîrü’l-Menzil” başlığını taşır ve aile ahlakı ve muaşeret kurallarına dair oldukça zengin bilgiler verir. “İlm-i Tedbîrü’l-Medine” başlıklı üçüncü bölüm ise, esas itibariyle bir siyasetname özelliği taşır. Kendinden önceki ahlak kitaplarını ikmal etme iddiasında olan Ahlâk-ı Alâ’î, bu iddiasını gerçekleştirmiş, aradan geçen asırlara rağmen Şark ahlak literatürü içerisindeki önemini muhafaza etmeyi başarmıştır.

Abdülhamid’in Valileri Osmanlı Vilayet İdaresi 1895-1908

Modern bir merkezi devlete dönüşüm sürecinde İmparatorluğun taşra idaresinde yaşanan değişimi hikaye eden bu kitap, Birinci Meşrutiyet devrinin son 13 yılının vilayet idaresine valiler perspektifinden yaklaşıyor. II. Abdülhamid’in Yıldız Sarayı’nda güç temerküzünü tamamladığı 1895 yılından, muhalif İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin idareyi ele geçirdiği Temmuz 1908 İhtilali’ne kadarki dönemde 29 vilayette 90’ın üstünde vali görev yaptı. Osmanlı Devleti’nin son dönemindeki bu idare modelini önceki dönemlerin reformlarına atıfla kesif bir incelemeye tabi tutan yazar; valileri, güncel olaylar ışığı altında emperyal ve yerel düzeyde çeşitli kurumlarla, gruplarla ve kişilerle boğuşurken resmediyor. Osmanlı Devleti’nin yüksek idarecilerinin zihniyetine, iki yüzyıl arasındaki geçiş zamanının ruhuna ve merkezle vilayetler arasındaki güç mücadelelerine ışık tutuyor. Devlet işleyişini taşra gözlüğünden inceleyen bu çalışma, vilayetlerle merkezin karşılıklı bağımlılığını devletin merkezileşmesi bağlamında ele alıyor. Yoğun bir arşiv çalışmasına dayanan bu kitap; sadece bir idare sistemi olarak Hamidiye otokrasisinin doğasını değil, zengin bir tarihi olan Türk bürokrasi kültürünü de daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır. “Osmanlı taşrasının tarihi yazılmamıştır. Asıl önemlisi, Sultan Abdülhamid dönemi taşrası, 33 yıla layık bir biçimde incelenmemiştir. Oysa Hamidiye dönemi taşradaki değişiklik demektir. Anadolu halkı Hamidiye dönemindeki uzun barış, alt yapısal yatırımlar ve zenginlikler dolayısıyla II. Abdülhamid’e merbutturlar. (...) Osmanlı taşrasının modernleşmesi “Geç Tanzimat” diyebileceğimiz 19. asrın son çeyreğine ait bir vakıadır. Onu iyi incelemek zorundayız. Önümüzdeki bu çalışma Sultan Abdülhamid devri taşra bürokrasisi üzerine bize önemli bilgiler getiriyor.” Prof. Dr. İlber Ortaylı

Abbâsîler Döneminde Vezirlik (295-530/908-1136)

Siyasi ve idari açıdan gerçekleştirdikleri faaliyetlerle kendilerinden sonraki pek çok İslâm devletinin kurumsal yapısında kalıcı bir etki bırakan Abbâsîler, Emevîler’den tevarüs ettikleri kurumların bir kısmını geliştirerek bir kısmına ise yenilerini ekleyerek devleti daha merkezî ve bürokratik bir yapıya kavuşturmuşlardır. Bu yöndeki çabaların en önemlisi kuşkusuz İslâm tarihinde resmî bir kurum olarak ilk defa vezirlik müessesesinin tesis edilmesidir. Kurulduğu ilk dönemlerde idari açıdan nispeten basit bir görümüm arz eden vezirlik müessesesi, sekizinci yüzyılın sonlarından itibaren tam teşekküllü bir yapı haline gelmiş, dokuzuncu yüzyılın sonlarından itibaren ise çeyrek asır boyunca hemen hemen son kudretli dönemini yaşamıştır. Abbâsîler Döneminde Vezirlik vezirlik kurumunun son parlak dönemini yaşadığı Muktedir-Billâh’ın halifeliğinden Abbâsîler’de Selçuklu nüfuzunun sona erdiği Muktefî-Liemrillâh’ın halifeliğine kadar iki asrı aşkın bir zaman dilimini kapsamaktadır. Kitapta bu süre zarfında halifenin ve onun vekili olarak vezirin güç ve otoritesindeki değişim dikkate alınarak vezirlik kurumunun tarihî gelişimi ve işleyişi üzerinde durulmuş, vezirlerin birbirleriyle mücadeleleri, siyasi ve idari faaliyetleri, halife ve sultanla ilişkileri derinlemesine incelenmiştir. Ayrıca vezirlik kurumunun ortaya çıkışı ve mahiyeti, Abbâsî bürokrasisinin temelini oluşturan divanlar, vezirlerin tayin merasimleri, görevleri, kıyafetleri, lakapları, gelirleri, azledilme gerekçeleri ve nâibü’l-vezirlik gibi vezirlik kurumunun işleyişine dair konular da kitabın ele aldığı temel meselelerdir.

Sahabe-i Kiram Ansiklopedisi 4 Cilt

İbn Hacer el-Askalânî’nin el-İsâbe fî temyizi’s-sahâbe adlı eseri İslam ilimler tarihinde sahabe bilgisi konusunda telif edilen kitapların zirvesi konumundadır. Gerek dayandığı kaynakların muhteşem zenginliği ve gerekse Askalânî’nin izlediği özgün telif yöntemi esere İslam dünyasında haklı bir şöhret ve otorite kazandırmıştır. El-İsâbe’ye daha sonraki dönemlerde ekler yazılmamış olması kapsamı ve veri tabanının tatmin edici boyutlarda olduğunun önemli bir göstergesidir. Eserde sahâbîlerin tam adı, soyu, kabilesi, aşireti, doğum ve ölüm tarihi belirtilmekte, kişilerin sahâbî olduğunu ortaya koyan yönleri çeşitli kaynaklardan bilgiler eşliğinde verilmekte ve nihayet bu zatların hadis ilmindeki yeri ve önemi ortaya konmaktadır. Çeşitli ikmal ve tashih aşamalarından geçerek, yazılışı kırk yıl sürmüş olan bu dev eser, her biri kendi içinde alfabetik olan dört bölüm halinde tertip edilmiştir. Her harfin birinci bölümü, sahâbî oldukları hem kendi rivayetleri, hem de başkalarının rivayetleri sayesinde bilinen sahabeye ayrılmış; ikinci bölümde, sahâbîlerden Asr-ı Saadet’te dünyaya gelmiş olan erkek ve kız çocuklara yer verilmiştir. Üçüncü bölümde zikredilen şahıslar, hem Cahiliye dönemini, hem de Asr-ı Saadet’i birlikte idrak etmiş ve fakat Allah Resûlü (s.a.v) ile görüştüğüne dair delil olmadığı için sahâbî sayılmayan muhadramlardan oluşmaktadır. Dördüncü bölümde ise sahabe isimlerine dair eserlere hata ile sokulan ve sahâbî olduklarından söz edilen şahıslara yer verilmiştir. Eserin en özgün kısmı sayılması gereken bölümde müellif bu yeni bilgileri ilim ehlinin benimsediği bir üslupla ve delilleriyle ortaya koymuştur. Bizzat müellifinin de ifade ettiği gibi bu bölüm, sahabe konusunda kitap yazan önceki yazarların hiç ele almadıkları mühim bir konudur. Bütün bu yönleri göz önüne alındığında esere ansiklopedik bir “Ashâb-ı Kirâm’da Kim Kimdir?” kitabı denilebilir. Müellifin el-İsâbe’ye sonradan eklediği “Künyeler” ve “Hanım Sahâbîler” bablarının neşri bilahare düşünülmektedir. İnceleme Araştırma Dizisi İlahiyat Tarih İslam Tarihi Hadis Ansiklopedi

Hulasatül Beyandan Seçme Sureler

Hulasatül Beyandan Seçme Süreler" adlı eser, Mehmet Vehbi tarafından kaleme alınmış ve Maruf Yayınevi tarafından yayımlanmıştır. Kitap, Türkçe dilinde yazılmış ve Tefsir kategorisine dahil edilmiştir. Bu eser, "Hulâsatü'l-Beyan fî Tefsîri'l-Kur'an" isimli tefsir eserinden seçilmiş sûreleri içermekte ve bu tefsir, Konyalı Mehmet Vehbi Efendi tarafından dirayet metoduyla hazırlanmıştır​​. Yazar, eserini hazırlarken Fahreddin er-Râzî'nin "Mefâtîhu'l-ğayb" ve Ebu's-Suûd Efendi'nin "İrşâdü'l-Akli's-Selim ilâ Mezâya'l-Kitâbi'l" adlı eserlerinden yararlanmıştır​. Kitabın teknik detaylarına bakacak olursak, barkod numarası 9786056958151 olarak belirtilmiş. Ayrıca kitap, ciltli bir şekilde tasarlanmış ve boyutları 17.00x24.00 cm olarak belirtilmiştir. Sayfa sayısı 520 olarak kaydedilmiş ve kitabın basım yeri İstanbul'dur. Basım tarihi ise Temmuz 2020 olarak belirtilmiştir​​. Önemli kavramlar Yazar: Mehmet Vehbi Yayınevi: Maruf Yayınevi Kategori: Tefsir Eser Adı: Hulasatül Beyandan Seçme Süreler Temel Eser: Hulâsatü'l-Beyan fî Tefsîri'l-Kur'an Metod: Dirayet metodu Referans Eserler: Mefâtîhu'l-ğayb (Fahreddin er-Râzî), İrşâdü'l-Akli's-Selim ilâ Mezâya'l-Kitâbi'l (Ebu's-Suûd Efendi) Barkod Numarası: 9786056958151 Cilt Durumu: Ciltli Boyutlar: 17.00x24.00 cm Sayfa Sayısı: 520 Basım Yeri: İstanbul Basım Tarihi: Temmuz 2020 Kitap, İslam'ın kutsal kitabı Kur'an'ın tefsiri bağlamında önemli bir kaynak olarak değerlendirilir ve bu alanda daha derinlemesine bilgi edinmek isteyen okuyucular için kapsamlı bir içerik sunar.

Dervişan

Ömer Faruk Dönmez’in bu kitabı Dervişan, bağımsız okunabilecek; ama aslında birbirine bağlı, üç uzun hikâyeden oluşuyor. Yazarın önceki kitaplarından az çok tanıdığımız karakterler, farklı ve derin sorgulamalarla yine karşımızda; kimi zaman bir ilahiyatçı, kimi zaman bir yazar, bir imam, bir öğretmen, bir derviş olarak… “İçinde yaşadığımız sosyokültürel ortamda, zihnimizin çalışma biçimi ne kadar İslamîdir? Modernizm bataklığına saplanmış müslümanlar olarak, gerçekten müslümanca bir tasavvura sahip miyiz? Kullandığımız akıl, müslümanca bir akıl mıdır?” Bu önemli soruların ısrarla sorulduğu ve sahih cevapların inançla arandığı bir kitap, Dervişan… Üslubu ve muhtevası ile, estetikten ve tefekkürden vazgeçmeyen okurlarını bekliyor. Sanat Edebiyat Dizisi Edebiyat Öykü

Sufi Tasavvufi Arayışın Dışavurumu

Tasavvuf İslâm’ın, gizli arketipleri somut sembollerle ifade eden içsel boyutudur. Kulun ibadeti de zanaatkarın çalışması da, sufiye her şeyin içinde bulunan hayatı anımsatır: Allah’ın çağrısına icabet etmek için gerekli hazırlığı. Bütün İslâm gibi, tasavvufun temelinde yatan da Varlığın Birliği (Allah’tan başka ilah yoktur) ve Evrensel İlkörnek (Muhammed Allah’ın elçisidir) ilkelerinden oluşan ikili öğretidir. Yaratılışın iniş yayı, insan ruhuna biçim verilmesi ve Arayışın yükseliş yayı boyunca gerçekleşen geri dönüş gibi tasavvufi konuları ele alan Lale Bahtiyar İslâm geleneğinin biçim ve ahengine işaret eden manevi hakikate ışık tutuyor.

Din Felsefesi Açısından Meşşâî Gelen-Ek-i Klasik ve Çağdaş Metinler Seçkisi 4

Din felsefesi meselelerini merkeze alarak başladığımız düşünce yürüyüşüne Meşşâîlik ile devam ediyoruz. Sahanın uzmanları akademisyenlerin katkılarıyla, Meşşâîliği çok yönlü bir şekilde ve derinlemesine kavramak isteyen okurlar için disiplinlerarası bir çalışma ortaya çıktı. Bu ciltte Kindî, Farabi, İbn Sina, İbn Bacce, İbn Miskeveyh ve İbn Rüşd gibi Meşşâî gelen-ekinin büyük filozoflarının klasik metinleri yer aldığı gibi; aynı gelen-ek-in takipçisi olan Nasîrüddin Tûsî, Ebherî, Urmevî, İbn Kemmune, Necmüddîn Kâtibî gibi filozofların da metinleri var. Dahası Celâleddin Devvânî, Mîr Sadreddîn Muhammed Deştekî, Mîr Gıyaseddîn ve Hoca Abdülkerim Efendi gibi bu geleneğin etkileştiği farklı halkalardan bir seçkiyi de hikmetsever okurların ilgisine sunduk. Bu cildin, Türkçedeki felsefe çalışmaları için özellikle görünür kılmak istediği husus Meşşâiyûnun aslında İlâhiyûn oluşlarıdır… Klasik felsefe ilimleri içinde en yüce mertebede olan ilm-i ilâhînin (felsefe-i ûlânın, ilm-i a’lânın, mâ-kable’t-tabîanın, mâ-ba’de’t-tabîanın/bugünkü adıyla metafiziğin) geri dönüşüdür… İlahiyâtın, felsefenin aslî yuvası oluşudur… Varlığın evinin İlahiyât oluşudur. Bu ciltte okurların, Oryantalist literatürün şekillendirdiği bir perspektifin ötesinde bir Medrese-i Meşşâî-lik bulacaklarını umuyoruz.

Din Felsefesi Açısından Eş’arî Gelen-Ek-i Klasik ve Çağdaş Metinler Seçkisi 5

Din felsefesi konularını ve sorunlarını esas alarak hazırlamakta olduğumuz derleme çalışmaların yeni mevkıfi Eş‘arî-lik oldu. Eş‘arî-lik, İslam düşüncesindeki gelen-ek-ler yelpazesi arasında her dönemde canlılığını koruma başarısını gösterebilmiş nadir bir gelen-ektir. Tabiatıyla gelen-ek kelimesinin bütün felsefî çağrışımlarını örnekleyen, sür-ekli bir tefekkür havzası özelliği taşımaktadır. Bu yönüyle İslam düşüncesi araştırmacılarının, kelamcıların, tefsircilerin, fıkıhçıların, mezhepler tarihçilerinin ilgisiz kalamayacakları bir metin ortaya çıktı. Ayrıca, bu ciltte okurlar, Eş‘arî-liki yerleşik şarkiyâtçı jargonun ötesinde kavranmayı bekleyen güçlü bir felsefî damar olarak bulacaklar umudundayız. Genel felsefe okuru için, Eş‘arî-lik hakkında olan bu derlememizi bir tür “Hangi gelen-ek-ler-imiz vardı? Nereleri kopmuştu/koparılmıştı? Bu –ek-lere nasıl eklemlenebiliriz?...” ve benzeri türden soruların kısmî bir cevabı olarak da görmek mümkün. İmam Eş‘arî’den Bâkıllânî’ye, Cüveynî’den Kadı Beyzâvî’ye, Taftazânî’den Devvânî’ye, Ali Kuşçu’dan Lârî’ye, Babanzade Ahmed Naim’den Mustafa Sabri Efendi’ye… Eş‘arîliği çok yönlü bir şekilde ve derinlemesine kavramak isteyen okurlar için, sahanın uzmanları akademisyenlerin katkılarıyla oluşmuş disiplinlerarası bir çalışma.

Din Felsefesi Açısından Matüridi Geleneki 3 Klasik ve Çağdaş Metinler Seçkisi

Din Felsefesi şemsiyesi altında Recep Alpyağıl tarafından derlenmekte olan çalışmaların önemli bir parçası daha: Mâtürîdî Gelen-Eki... İslâm düşüncesinde neredeyse kayıp bir halka görünümünde olan bu geleneğin yeniden keşfi, bugün içinde yer aldığımız kuramsal sorunlar sebebiyle zorunlu hale gelmiştir. Bu derleme, akademik anlamda hak edildiği ölçüde çalışılmamış olan Mâtürîdî mirasını bilgi kuramından varlık tasavvuruna, insanın özgürlüğü meselesinden kötülük sorununa değin olabildiğince çok yönlü bir şekilde, temel metinler ve onların çağdaş yorumları eşliğinde sunmaya çalışmaktadır.

İmam Muhammed Masum Mektubatı Masumiyesi ve İrade Meselesine Yaklaşımı

İmam Rabbânî’nin gölgesinde kalmış görünse de İslâmiyâtın bütün alanları itibarıyla onun kadar önemli bir âlim-sufi sima, oğlu ve halefi İmam Muhammed Mâsûm’dur. İmam Muhammed Mâsûm’un, önemli ve ünlü eseri Mektûbât-ı Mâsûmiyye’de ele alıp işlediği konuların ‘asılları’ İmam Rabbânî’nin Mektûbât’ında mevcuttur. Ancak, genel anlamda babasının şârihi ve dini-manevi büyük işlevinin kısmen devam ettiricisi olan Muhammed Mâsûm’un “irade” gibi bazı konularda babasını geçmiş/aşmış olması söz konusudur. Onun, irade konusu ve bu konunun bağlantılı olduğu kaza ve kader, Allah’ın meşîeti, ezeli ilmi... gibi diğer konular üzerindeki —deyim yerindeyse— “ihtisas âlimliği”, ilgili konular üzerinde son yıllar itibarıyla cereyan edegelen tartışmaların çözümüne katkı sağlayacağı gibi, dindarlık bağlamında ölçme-değerlendirme teşebbüslerine de zemin teşkil edici mahiyettedir.

Pratik Tecvit

Tecvit, Kur'an-ı Kerim'i hatasız okumayı öğreten bir ilimdir. Kur'an-ı Kerim'i usulüne uygun olarak güzel bir şekilde okumak isteyen her Müslüman'ın tecvit ilmini öğrenmesi gerekir. Günümüzde tecvit ilmi öğrenmek isteyenler bazı zorluklarla karşılaşmaktadır. Bu sıkıntılarında onlara yardımcı olmak ve tecviti daha kolay anlayabilmeleri için çalışmamızı olabildiğince Türkçeleştirerek şemalar ve renkli örneklerle görselleştirerek hazırladık. Pratik tecvit şeması şu bölümlerden oluşmaktadır. 1. Harf-i med ve sebeb-i medden meydana gelen kaideler 2. Tenvin ve sakin nundan meydana gelen kaideler 3. İdgamdan meydana gelen kaideler 4. Sakin mimin üç hali 5. Harflerin mahreçleri 6. Vakıflar ve işaretler 7. Harflerin sıfatları Umarız Pratik tecvit şemamızdan faydalanırsınız.

Kuran Okuma Esasları Tecvid

Müslümanlar, Kur'ân-ı Kerîm’i korumakla yükümlüdür. Onu koruma yollarından birisi de okumaktır. Bunun içindir ki, Kur'ân okumak, dinimizde ibâdet olarak kabul edilmiştir. Ancak bu, gelişigüzel bir okuyuş değil, usûlüne uygun bir okuyuştur. Yüce Allah, Kitabının "tertîl" ile okunmasını buyurmuştur; bu da yavaş yavaş, tane tane, kurallarına uygun olarak okumak demektir. Kur’ân’ı, kurallarına uygun olarak okumasını öğreten de Tecvîd’dir. Bu bakımdan tecvîd, bir fantezi ve lüks değildir; Kur’ân’ın Allah tarafından indirildiği şekilde okunmasını sağlayan bir ilim ve sanattır. Tecvîdin, ilmî ve amelî iki yönü vardır. Tecvîdin ilmî (teorik) yönünü bilmeden -kulaktan dolma şekliyle- Kur'ân okumak mümkün ise de, asıl ve ideal olanı, tecvîd bilerek okumaktır. İşte bazı İlahiyat Fakültelerinde ders kitabı olarak da okutulan bu eser, bu hedefe varmak isteyenlere yardımcı olmak maksadıyla hazırlanmıştır. Eserde klasik tecvîd konularının yanında, Kur’ân kıraatıyla ilgili daha pek çok konuya da yer verilmiştir.